مضرات استفاده از ضخامت و سطح سنج تشعشعی

اثرات پرتوهای یونساز در افراد در معرض: آثار احتمالی و قطعی

اثرات عمومي پرتوهاي يونساز بر سلول

به طور كلي پرتوها به دو صورت مستقيم و غيرمستقيم بر سلول اثر مي گذارند.

اثرات مستقيم

الف- ايجاد وقفه در تقسيم سلولي.

ب- جهش (موتاسيون) ژني.

ج- شكست كروموزمومي یا تغيير تر کیب و ساختمان كروموزوم هاي آسيب ديده كه منجر به توليد سلول هاي غيرطبيعي مي گردد.

د- مرگ سلولي كه علت آن از دست دادن اعمال اختصاصي و بهم خوردن نسبت تر کیبات داخلی سلول و همچنين نداشتن ظرفيت براي توليد مواد جديد مي باشد.

اثرات غيرمستقيم

ز آثار غيرمستقيم پرتوها اثر راديوشيميايي آن بر سلول است كه موجب تغيير در اجزاي شيميايي سلول و توليد مولكول هاي يونيزه مي گردد.

اثراتي كه پس از پرتوگيري با پرتوهاي يونساز در انسان ظاهر مي شوند به لحاظ زمان بروز اثرات یکسان نيستند اين اثرات ممكن است زودرس يا تاخيري باشند. اگر پرتوگيري با دز زياد در مدت زمان بسيار كم رخ دهد، پرتوگيري حاد و اثرات ناشي از آن را اثرات زودرس مي نامند. مانند سرخي پوست(اريتما) و چنانچه پرتوگيري در دراز مدت با دز كم رخ دهد اثرات آن ممكن است در درازمدت مشاهده گردد كه در اين صورت آن را پرتوگيري مزمن و اثر ناشي ازآن را اثر تاخيري مي نامند نظير بروز سرطان در افراد پرتوديده.

اثرات زودرس پرتوها

الف- اثرات پوستي

اين اثرات بر روي پوست به سه شكل زير ظاهر مي شوند:

-۱ سرخي ملايم پوست(اريتما): در اين حالت در ناحيه پرتوديده پوست سرخي ملايمي ايجاد مي شود كه شبيه سوختگي ناشي از آفتاب است. اين حالت بعد از دريافت دزي حدود ۴ گري ايجاد شده و در مدت ۷ روز برطرف مي شود.

-۲ اثر تاول مرطوب: اين اثر به صورت التهاب و سرخي شديد پوست است كه منجر به توليد تاول مي گردد. اين حالت را مي توان به سوختگي درجه دو پوست تشبيه نمود. چنين حالتي در نتيجه دريافت دز بالاي ۵ گري ايجاد مي شود. بازيابي و ترميم در اين حالت بسيار كند بوده و حدود۶ هفته به طول مي انجامد.

-۳ مرگ سلولي: اين اثر وضعيت بسيار شديد و دردناك آزردگي پوست است كه با دزي حدود ۱۵ گري يا بيشتر ايجاد مي شود. اين حالت بسيار شبيه به سوختگي درجه سه پوست است و التيام و ترميم آن به سختي صورت گرفته و بهبودي كامل ممكن است تا چند سال به طول بیانجامد.

ب- اثر بر روي عناصر خوني

دريافت دزي در حدود ۲۵ / ۰ گري منجر به كاهش گلبول هاي سفيد و دز بالاتر از ۵/ ۰ گري به كاهش پلاكت هاي خون منجر مي گردد. در دز ۲ گري فعاليت مغز استخوان كاهش يافته و در ۴ تا ۶ گري توقف كامل فعاليت مغز استخوان رخ مي دهد.

ج- اثر بر روي سلول هاي جنسي

برخورد پرتو به سلول هاي جنسي در انسان باعث كاهش تعداد آنها و احتمالاً سبب عقيمي كامل می گردد.

د– اثر برجنين

اثرات پرتو بر روي جنين به سن جنين بستگي دارد. هرچه جنين جوانتر باشد ميزان تاثيرگذاري پرتو بر آن بيشتر خواهد بود و اين اثر به ويژه در چهار هفته اول رشد جنين محسوس است. اين اثرات مي تواند موجب سقط جنين، عقب ماندگي ذهني، لوسمي، ناهنجاري كليه، ناهنجار ي هاي اسكلتي، كوتاهي قد و … گردد.

اثرات تأخيري پرتوها

اثرات تأخيري اغلب به شكل هاي زير ظاهر مي شوند:

الف- اثرات ژنتيكي

عوامل مختلفي مانند عوامل شيميايي، عوامل فيز كيي و پرتوها مي توانند موجب بهم خوردن تر يكبات DNA شوند كه اين اختلال در محتواي اطلاعاتي سلول هاي بدن بي نظمي ايجاد مي نمايد. همچنين اين تغييرات در DNA مي تواند موجب جهش (موتاسيون) گردد كه در اين صورت امكان بروز نارسايي هاي ژنتیکي متعددي در آينده وجود دارد.

ب- اثرات سرطان زايي

بروز انواع مختلف سرطان به خصوص سرطان تيروئيد، سرطان ريه از جمله اثرات تأخيري پرتوها مي باشند.

 برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید کتاب زیر را با کلیک بر روی آن دانلود کنید

راهنماي شرایط بهداشت کار و کنترل تشعشعات یونیزان در صنایع فلزی (فولاد، خودرو سازی، ماشین سازی)

شرکت بردهای هوشمند برای جلوگیری از اثرات و مضرات روش های تشعشعی در سیستم های ضخامت سنجی و سطح سنجی، در دستگاه ضخامت سنج خود از سنسورهای لیزری استفاده کرده است که هیچ اثر مخربی بر روی محصول و هم چنین ایمنی محیط و سلامت کارکنان ندارد.